Sevilen birinin ölümünü yaşamak son derece kişiseldir. Her birimiz kayba farklı şekilde tepki veririz. Sevdiğimiz birini kaybetmek söz konusu olduğunda çok fazla değişken durum vardır.
İçindekiler
Duygularınıza katkıda bulunacak pek çok farklı faktör vardır: Kaybınızın ne olduğu, kaybın nasıl gerçekleştiği (ani veya beklenen), kaybedilen kişinin yaşı (bir kişinin yaşamına kıyasla çok daha fazla potansiyele sahip olan genç yaşamlar). Uzun, anlamlı bir hayat yaşamış biri) ve ilişkinin derinliği. Sonuç olarak, ne tür bir kayıpla uğraşıyor olursanız olun, kendi kederinizi yönetmek zorunda kalacaksınız.
Yas tutmak son derece kişisel bir yolculuktur. Kederle başa çıkmanın doğru ve yanlış yolları yoktur. Son yıllarda ve maalesef yaşadığımız depremde de sevdiklerimi ve ailemden olan kişileri kaybettim. Kendi hayatımda çok büyük bir kayıp yaşadım, bu yüzden size kendi hayatınızda yardımcı olma umuduyla yolculuğumun bazı kısımlarını sizinle paylaşmama izin verin.
Yolculuğuma Bir Bakış
Ben anne ve babamı kaybettim. Anne ve babamız hayatımızın bir parçası olmadığı bir zaman dilimi yoktur. Onlar her zaman günlük hayatımızın bir parçasıydı – bu ister doğum günleri ve kutlamalar, ister cenazeler ve üzüntü, terfiler ve neşe anlamına gelsin, hep oradalardır. Dünyada koşulsuz sevginin yegane örnekleridir.
Farklı zamanlarda kaybetmiş olsam da hayatımda yaşadığım en zor şeylerden biri oldu. Ölümü bekleniyor olsa da, zamanı gelene kadar hissedeceğim duyguları bilmiyordum. Annemin kanserle olan yolculuğunun bir parçası olmuştum. Saçını kaybettiğinde, ilaçlardan dolayı ağrı sızı yaşadığında, vazgeçişlerinde her şeyde bir bütün gibiydik.
Ölümcül teşhis konulduğundan sonra, ablamla beraber düşüncelere dalmıştık. Nasıl olurdu da bizim annemizi bulurdu? Neden? Bir çok soruyla mücadele ettik. Bundan sonraki kalan ömrünün her gününde hep beraberdik akşamları pijama partisi yapıp sohbet ederdik, konuşurduk konuşurduk. Paylaştığımız zamanlardan, gençliğinden, özlemlerinden, gerçekleştiremediği hayallerinden ve paylaşmayacağımız gelecekten bahsettik.
Onun ölümünden sonra ne hissedeceğimi şaşırdım. İlk duyduğum an dizlerimin bağının çözüldüğünü hatırlıyorum. Bazen çok ağladım; diğer zamanlarda ağlayamazdım. Öğrendiğim en önemli şey, hissettiğim her şeyi hissetmeme izin vermekti. Duyguları bastırmanın bir faydası yok. Yokmuş.
Yas tutma sürecinizin her adımından geçmek sağlıklıdır. Bir gece bir televizyon programı izlediğimi hatırlıyorum ve bana onu hatırlattığı için hıçkıra hıçkıra ağlıyordum. Kaybım sırasında destek alamamıştım, şimdiki aklım olsa destek alırdım. Zaman geçtikçe, yaptığım şeyler (dua etmek, onu anıları ile anmak, mezarına gitmek) onu hissedebildiğimi fark ediyorum. Rüyalarımda buluşabiliyoruz. Resmine bakıp dertleştiğim günlerde oluyor, bunu yapma sebebim ise bu kaybımın üzüntüsü ve yası hayatım boyunca benimle gelecek olması ve ne kadar yas tutarsam tutayım acısının geçmeyeceğini ama hafifleyeceğini bilmem. Duygularımı bastırmak yerine ara ara yas tutmam gerektiğine inanıyorum.
Kendine üzülmek için izin ver.
Bu garip gelebilir, ancak, hissettiğiniz şeyleri hissetmek için kendinize izin vermeniz gerçekten önemlidir. Herkesin kayba karşı kendi özel tepkileri vardır. Bazı insanlar ölen kişi hakkında konuşmak isterken, diğerleri daha çekingendir ve giden kişi hakkında konuşmaktan rahatsız olurlar.
Bu senin yolculuğun; başkası değil “Sizin” için doğal olanı yapın. Fotoğrafları sergilemek ve sevdikleriniz için özel bir hatıra alanınız olsun istiyorsanız, bunu yapın. Kendinizi nasıl ifade etmekten hoşlandığınıza bağlı olarak, sosyal medya bazen aklınızdan geçenleri söylemenin harika bir yolu olabilir. Yapacağınız paylaşımda alacağınız destek veya yazılacak olan bir cümle yasınızda size destek olabilir.
Keder dalgalar halinde gelir. Bazen beklenmedik anlarda karşınızdaki kişiyi hatırlatan bir şey görür, duyar ya da koklarsınız ve istemsizce gözyaşlarınız akmaya başlar. Bir gün teyzemin kızı ile görüşmek için buluştuk. Anneme o kadar çok benziyordu ki gözyaşlarımı zor tutmuş hatta bir iki damla akıtmış olabilirim. Tabii ki, böyle anlar bunaltıcı olabilir hatta biraz utanç verici olduğunu bile düşünebilirsiniz. Diyelim ki birini gördünüz ve kaybettiğiniz sevdiğinize çok benziyordu ve gözyaşlarınız akıverdi olabilir normal bir durum bu, yakın zamanda sevdiğiniz birini kaybettiğinizi açıklarsanız ve emin olun çoğu insan anlıyor. Bu şeylerin olmasına izin vermek önemlidir. Duygularınla savaşma. Onları dışarı salmaktan korkma. Bu sizin için hepimiz için bir şifa şeklidir.
Destek Bul
Yas sürecinde uzmanlaşmış yas danışma yerleri vardır. Bunlar işinize yarayabilir. En zor zamanlarda yardımcı olmak için sizinle doğru şekilde ilgileneceklerinden emin olun. Bir araya gelip sohbet eden, hikayelerini ve deneyimlerini paylaşan gruplar da var. İhtiyaçlarınızın ne olduğunu düşündüğünüze bağlı olarak, bu tür bir etkileşimin yararlı bulacağınız bir şey olup olmadığına karar verebilirsiniz.
Profesyonel düzeyde bir şey yapmak istemiyorsanız, bir grup arkadaş, ücretsiz meditasyon grupları veya ailenizden destek alabilirsiniz. Unutmayın bu dönemde neler yaşadığınızı anlayan birine ihtiyacınız var. Duygularınızı paylaşmak için kendinizi rahat hissetmeniz gerekir.
Benim kaybettiğim sevdiklerimin acısı yaşarken öğrendiğim en önemli şeylerden biri de her zaman birinin bana bir şey söylemesinin gerekli olmadığıdır. Sadece orada olup beni dinlemesinin gerekli olduğunu fark ettim. Kederinizde yalnız olmadığınızı anlayın; size yardımcı olacak kaynaklar mutlaka vardır.
Sevdiğiniz kişinin hayatını onurlandırın
Sevdiğiniz kişinin onuruna bir etkinliğe ev sahipliği yapmanızı sağlayacak birçok harika organizasyon türü vardır. İnancınıza bağlı olarak dua edebilir, onun için bir şeyler dağıtabilirsiniz. Sevdiğiniz kişi belirli bir hastalık nedeniyle öldüyse, sevdiğiniz kişinin anısını onurlandırmak için varsa bu hastalıkta kullanılan aletler, ilaçlar vs onları bağışlayabilirsiniz. Vazgeçmek ayrılmak zor olabilir lakin eşyalarını kıyafetlerini ihtiyaç sahiplerine verebilirsiniz. Örneğin annem kedileri çok severdi, bende onun anısına kedileri beslerim. Sevdiğiniz kişinin anısına aslında sizin için doğru olan ne ise onu yapmaya çalışın bu daha iyi hissetmenizi sağlayacaktır.
Kendine dikkat et
Büyük bir kayıp anında kendinize iyi bakmanız çok önemlidir. Keder, enerjisini ve duygusal kaynaklarını tüketerek vücudunuzu büyük şekillerde etkiler. Vücudunuzun ne dediğini dinleyin. Ekstra dinlenmeye ve sessiz zamana ihtiyacınız varsa, bu zamanı kendinize verin. Bu süre zarfında kendinizi yargılamayın. Annemi kaybettikten sonra inanılmaz bir yorgunluk hissettim. İş hayatım bir süre çok zorlaşmıştı. Çoğu zaman, rutinlerle baş etmek zordur çünkü aniden eskisinden farklı olurlar. Küçük bir görev göz korkutucu görünebilir.
Bu süre zarfında kendinizi hızlandırın. Kendinizden çok şey beklemeyin. Kendinize vicdanlı davranın ve suçlamayın. Vücudunuz ve duygularınız büyük zorluklardan geçti. Uyku güçlükleri, konsantrasyon sorunları, iştah kaybı ve hatta kompulsif davranışlar yaşamak yaygındır. Tüm bunların tipik olduğunun ve sende yanlış ya da çılgınca bir şey olmadığının farkına var. Düzeltmek için ihtiyacınız olan zamanı kendinize verin. Acıdır ki zaman gerçekten ilaç olabiliyor.
Ne yazık ki hayatta sevilen birinin ölümü kaçınılmazdır. Herkes bir noktada birini kaybedecek. Yalnız olmadığınızı anlamak, sevdiklerinizle vakit geçirmek ve kendinize bakmak, kederinizi iyileştirmeye giden yolda önemli unsurlardır.
Bugün senin için dileğim, daha iyi hissetmen, eğer şu an canın yanıyorsa, emi ol ki teselli bulacaksın.
Her günü özel kılın ve başkalarının hatırlayacağı bir miras bırakın.
Sevgiyle..